Open Monumentendag

Het landelijke thema van Open Monumentendag 2025 is Erfgoed & Architectuur, met de slogan Gebouw(d) om te blijven. Dit thema is gekozen omdat het in 2025 precies vijftig jaar geleden is dat de Raad van Europa 1975 uitriep tot het “Europese Jaar van het Architectonisch Erfgoed”. Die gebeurtenis markeerde een belangrijk moment in de Europese geschiedenis van monumentenzorg. Het leidde tot meer waardering voor architectuur als onderdeel van onze leefomgeving en legde de basis voor het beleid zoals we dat nu kennen.

Met het thema Erfgoed & Architectuur zetten we het gebouwde erfgoed in de schijnwerpers. De slogan Gebouw(d) om te blijven onderstreept het belang en de schoonheid van onze historische gebouwen en roept op om stil te staan bij de toekomst van dit erfgoed. Want architectuur is meer dan baksteen of beton: het weerspiegelt onze geschiedenis, onze identiteit en onze ambities voor de toekomst.

Tijdens Open Monumentendag 2025 verkennen we de architectonische ontwikkelingen door de eeuwen heen. Tegelijk denken we na over hoe we met ons erfgoed omgaan, nu en in de toekomst.

Ook in De Wolden is veel moois te ontdekken. Onze gemeente telt een rijk palet aan bouwstijlen en historische gebouwen, elk met hun eigen verhaal.

Sommige gebouwen tonen de ambitie van hun eigenaar of bouwer. Andere geven een goed beeld van de smaak, mode of technische mogelijkheden van de tijd waarin ze zijn gebouwd of verbouwd. Neem bijvoorbeeld de statige boerderijen aan de Dokter Larijweg of op ’t Gouden Endje van Haakswold in Ruinerwold. Deze boerderijen ademen welvaart, met bouwstijlen variërend van klassiek neoclassicisme en sierlijk jugendstil tot krachtige neorenaissance.

Ook de religieuze bouwkunst is vertegenwoordigd, met Romaanse en Gotische elementen in de middeleeuwse kerken van Blijdenstein en Ruinen. In en rond onze dorpen zijn daarnaast prachtige gebouwen te vinden uit het interbellum, met kenmerken van de Amsterdamse School of Art Deco.

Het programma start op vrijdagmiddag 12 september met de officiële opening van de gerestaureerde luchtwachttoren in boswachterij Ruinen bij Echten. 

Dit provinciale monument, een voorbeeld van Brutalistische architectuur (herkenbaar aan de open constructie van ruw beton), is op 13 september, voor het eerst toegankelijk voor bezichtiging en beklimming.

Op zaterdag 13 september zijn verscheidene historische panden te bezoeken, waaronder monumentale boerderijen bij Ruinerwold en Ansen, middeleeuwse kerken in Blijdenstein en Ruinen, en karakteristieke gebouwen uit het interbellum met invloeden van Art Deco en de Amsterdamse School. Ook functionele gebouwen zonder architecturale oorsprong, zoals molens en traditionele boerderijen, maken deel uit van het programma.

Ansen

Open monumenten:

• Boerderij Dwingelerweg 9 - open van 10.00 tot 17.00 uur
  Stap terug in de tijd van de 19^de eeuw, in het originele interieur van dit rijksmonument.
• Bakhuisje bij boerderij Dwingelerweg 21 – open van 10.00 tot 17.00 uur
  Demonstratie knippertjes bakken

Ruinerwold

Open monumenten en activiteiten:

• Villa Gomarus, Haakswold 17 – met rondleidingen
• Kerk Blijdenstein – startpunt van wandelroute “Blik op de kerk”
• Museumboerderij Karstenhoeve, Dokter Larijweg 21
• Gereformeerde Kerk Ruinerwold-Koekange, Berghuizen 20, open van 10.30 tot 16.30 uur
  Organisten bespelen het monumentale Amoor orgel van 11.00 uur tot 15.00 uur
• QR-routes bij monumenten die niet open zijn: Haakswold 7 & 10, Boerpad 12, Dokter Larijweg 60 en Dijkhuizen 13-15
• Activiteit:
  Zomerfeest Ruinerwold

de Wijk/IJhorst

Open monumenten en activiteiten:

• De Wieker Meule – rondleidingen en molenaars aanwezig
  Bij voldoende wind draait de molen. De molenaars vertellen het verhaal en geven uitleg over de werking van de molen
• Kerk IJhorst, open van 10.00 tot 16.00 uur
• Park Dickninge – wandelroute rondom het landgoed
• Beeldentuin De Havixhorst
• Kinderen: kleurplaat ophalen bij De Wieker Meule
• Smaakfestival De Wijk op dezelfde dag

Ruinen

Open monumenten en activiteiten:

• Mariakerk, Brink 11,  open van 11.00 tot 16.00 uur - 13.30 uur: Lezing van Willy Berends
• Museumboerderij Pasmans Huus, Oosterstraat 16 - open van 10.00 tot 16.00 uur
  Van 10.00 tot 13.00 uur is er op het erf een rommelmarkt
• Molen De Zaandplatte, Engeland 9, open van 9.30 tot 16.30 uur – rondleiding door molenaars
  Bij voldoende wind draait de molen. De molenaars vertellen het verhaal en geven uitleg over de werking van de molen
• Dag van de Archeologie (SAWR) – lezing van Willy Berends bij de Mariakerk (open van 11.00 tot 16:00 uur). Neem zelf je archeologische vondsten mee, om te laten bekijken
• Kinderen: kleurplaat bij de molen

Echten

Open monumenten en activiteiten:

• Luchtwachttoren (Ruinerweg 7) – voor het eerst te beklimmen in kleine groepjes
• Huis te Echten, Zuidwolderweg 3-5
  Hendrik-Jan Benning vertelt het verhaal van deze Havezate en de plannen van de nieuwe eigenaar worden getoond
• Huis met de Belle, Zuidwolderweg 2a
• Fietsmuseum Toeval, Koekangerweg 2
• Het oude Posthuis / De Doorminne, Ruinerweg 3
• Wandelroute langs de luchtwachttoren en Hunnenkloosterberg – startpunt: ’t Boshuys
• Let op: Boekbinderij is dit jaar gesloten i.v.m. besloten groep

Zuidwolde

Open monumenten en activiteiten:

• Molen van Wassens, Molenstraat 10
  Bij voldoende wind draait de molen. De molenaars vertellen het verhaal en geven uitleg over de werking van de molen
• Tin Art, Burgemeester Tonckensstraat 49 (voor museum De Wemme) - gratis zelf tin figuur gieten
• Museum De Wemme, Burgemeester Tonckensstraat 49, open van 13.30 tot 17.00 uur - gratis te bezoeken
• Barak van Linde (op terrein museum De Wemme) – open van 10.00 tot 16.30 uur
• Tentoonstelling "1275–2025: Kijk ons nou... (schone schijn) 750 jaar uiterlijk vertoon” bij museum De Wemme - gratis toegankelijk

Door de hele gemeente

Te koop staande monumenten

Dankzij samenwerking met NVM-makelaars zijn op 13 september ook verschillende monumentale panden die te koop staan te bezichtigen. Kijk voor het actuele overzicht op www.funda.nl.

Bezoekers kunnen gebruikmaken van QR-routes en wandelingen die extra context bieden bij de monumenten. Hiermee wordt niet alleen de bouwstijl belicht, maar ook het verhaal achter het gebouw en de historische waarde ervan.

Beleef het rijke architectonisch erfgoed van De Wolden! Van middeleeuwse kerken tot jugendstil-boerderijen, van een luchtwachttoren tot molens en een tingieterij: overal in de gemeente openen bijzondere locaties hun deuren voor publiek. 

Reis mee naar het verleden – Lezing van Willy Berends in de Mariakerk Ruinen

Op Open Monumentendag is de Mariakerk in Ruinen niet alleen een prachtig monument om te bewonderen, maar ook een plek waar verhalen tot leven komen. Op zaterdag 13 september om 13.30 uur neemt schrijver Willy Berends, bekend van het boek De Laatste Stam, u mee op een bijzondere reis door de geschiedenis. Willy Berends vertelt over het volk uit Twente en Drenthe – hoe ze leefden, vochten en elkaar beïnvloedden. Met behulp van oude kaarten, archeologische vondsten uit Nederland én Engeland, en de getuigenissen van de Romeinse schrijver Tacitus, maakt hij het verleden weer tastbaar.

U hoort over eeuwenoude gebruiken, over sporen in het landschap die we vandaag nog zien, en over verrassende verbanden tussen onze streek en Twente. Het is een lezing voor iedereen die van geschiedenis, archeologie en spannende ontdekkingen houdt.

Toegang is gratis (vrije gift welkom).

De Mariakerk zelf – met haar eeuwenoude muren – vormt het perfecte decor voor deze middag vol historie en verhalen.

Meer informatie vindt u op de site www.archeologieinruinen.nl

Deze lezing wordt georganiseerd door de Stichting Archeologische Werkgroep Ruinen. Kom luisteren en laat u meenemen naar een tijd waarin Twente en Drenthe onlosmakelijk met elkaar verbonden raakten.

Meer informatie over deelnemende locaties en activiteiten is te vinden via:
www.openmonumentendag.nl/comite/de-wolden

Wilt u meer informatie of wilt u uw pand ook openstellen voor het publiek? Neem dan contact op met Sikke-Bart Frieling via telefoonnummer 14 0528.